Διγλωσσία και παιδιά

Οι ειδικοί επί των διαταραχών του λόγου και της ομιλίας, οι λογοθεραπευτές, πρέπει μα λαμβάνουμε υπόψη μας κατά την εργασία μας ότι οι διαταραχές της ομιλίας και του λόγου σε αλλοεθνή παιδιά, όταν μιλούν ελληνικά, πρέπει πάντα να εξετάζονται σε σχέση με την ανάπτυξη της μητρικής τους γλώσσας.

Γι'αυτό είναι σημαντικό ανεξάρτητα από τα εκάστοτε συμπτώματα και την εφαρμογή ειδικών λογοθεραπευτικών μεθόδων ή μεθόδων ειδικής αγωγής του λόγου, να εισάγουμε μέτρα όπως:

- Η διαμόρφωση μιας θετικής στάσης για την μητρική γλώσσα και την διγλωσσία.

Στην συζήτηση με τους γονείς και τα μέλη της οικογένειας αλλοεθνών παιδιών πρέπει να αναλύσουμε την θετική σημασία που έχει η μητρική γλώσσα για την ανάπτυξη της σκέψης αλλά και την ανάπτυξη βασικών κοινωνικών και συναισθηματικών ικανοτήτων. Στην μητρική γλώσσα βασίζεται η ανάπτυξη της προσωπικότητας του παιδιού, η ικανότητα του να συνάπτει σχέσεις με άλλους ανθρώπους.

Οι γονείς πρέπει να πληροφορηθούν, ότι μια ισορροπημένη διγλωσσία αποτελεί μια ευκαιρία για τα παιδιά να επιλέξουν το πολιτισμικό πλαίσιο, στο οποίο θα ζήσουν. Μπορούν ευκολότερα να βρουν τη θέση τους μέσα στην κοινωνία που γίνεται ολοένα πιο διαπολιτισμική. Μόνο όταν οι γονείς αποκτήσουν μια θετική άποψη για την διγλωσσία θα μπορέσουν τα παιδιά να υιοθετήσουν αυτή την στάση.

- Προώθηση της ομιλίας και αύξηση του επιπέδου γενικής γλωσσικής δραστηριότητας.

Αλλοεθνή παιδιά με δυσχέρειες λόγου συχνά κάνουν εντύπωση για τη χαρακτηριστική τους γλωσσική καθυστέρηση, που χαρακτηρίζεται από τους ειδικούς ως διαταραχή της γλωσσικής ανάπτυξης ή και ως διπλή ημιδιγλωσσία.

Συχνά εκδηλώνεται ως συνέπεια τέτοιου είδους σοβαρών διαταραχών μια συμπεριφορά γλωσσικής υποχωρητικότητας, που μπορεί να εκφραστεί με το να ντρέπεται το παιδί ν μιλήσει ή να αποφεύγει να επικοινωνήσει. Η χαρά του να εκφραστεί γλωσσικά είναι τότε πολύ περιορισμένη, κάτι που πολλές φορές εξελίσσεται σε υπερκινητικότητα ή επιθετικότητα.
Στην περίπτωση αυτή θα ήταν σημαντικό να ενθαρρύνουμε τα παιδιά με ειδικές παιδαγωγικές ενέργειες να μιλούν περισσότερο και να συνάπτουν σχέσεις με αλλά παιδιά και ενήλικες για να μιλούν.
Απαραίτητη προϋπόθεση για την επιτυχία αυτού του στόχου είναι να λάβουμε υπόψη μας ότι ο ενήλικας θα πρέπει να ανταποκρίνεται θετικά στην περιέργεια του παιδιού και να παρέχει συγκεκριμένες και σαφείς αφορμές για ομιλία, που να συνδέονται με τις προσωπικές εμπειρίες και ενδιαφέροντα του παιδιού.

Επίσης θα πρέπει να λάβουμε υπόψη μας τα εξής:

α)Το περιεχόμενο προέχει της μορφής.
Το παιδί πρέπει πρώτα να μιλήσει αυθόρμητα "όπως του έρχεται". Σημασία έχει ακριβώς το Να Μιλήσει. Η μορφή (πχ λανθασμένη προφορά ή χρήση των λέξεων) δεν πρέπει να υπολογίζεται στην αρχή.

β)Κανενός είδους διορθώσεις και κριτική.
Οι παραινέσεις για σωστή ομιλία φρενάρουν την φυσικότητα της αυθόρμητης έκφρασης. Η διόρθωση υπενθυμίζει την γλωσσική υστέρηση του. Υπάρχει μέθοδος της διόρθωσης μετά από επανάληψη η οποία μπορεί να χρησιμοποιηθεί, και να κατανοηθεί από το παιδί η σωστή χρήση των λέξεων και των γλωσσικών τύπων.

γ)Να υποκινήσουμε την ομιλία με το παιχνίδι και την κίνηση.
Η διαμόρφωση και η διεύρυνση των γλωσσικών ικανοτήτων δεν πρέπει να ακολουθείται μια βαρετή διαδικασία παγιωμένων ασκήσεων. Η κίνηση και το παιχνίδι προσφέρουν διαρκώς νέες αφορμές για κινητοποίηση της ομιλίας του παιδιού.

- Ανάπτυξη της ικανότητας διαχωρισμού των γλωσσών

Ένα παιδί με διπλή ημιγλωσσία πρέπει να:

α)Το κάνουμε να συνειδητοποιήσει ότι μπορεί να εκφράζεται και στις δυο γλώσσες

β)Να του επιβεβαιώνουν οι ενήλικες ότι είναι σπουδαίο να μπορεί να εκφράζεται κανείς και στις δυο γλώσσες

γ)Η μεταπήδηση από την μια γλώσσα στην άλλη να γίνεται συνειδητά

δ)Να μπορεί να ολοκληρώνει σε μια αυθόρμητη συνομιλία την κουβέντα του στην γλώσσα με την οποία άρχισε να μιλά.

Ολοκληρώνοντας το παρόν άρθρο πρέπει να τονιστεί ότι όλα όσα αναφέρθηκαν αφορούν τα αλλοεθνή παιδιά που παρουσιάζουν προβλήματα λόγου και ομιλίας. Η συντριπτική πλειοψηφία που μεγαλώνει σε δίγλωσσο περιβάλλον δεν παρουσιάζει κάποια διαταραχή ομιλίας ή λόγου.