Προγεστερόνη: ένας ανεκτίμητος «φίλος» και «σύμμαχος»

Η προγεστερόνη είναι μια ορμόνη με ρυθμιστική δράση. Αυτή τη δράση δε θα την καταλάβουμε, όμως, αυτοτελώς παρά στην αλληλεπίδρασή της με τις υπόλοιπες ορμόνες του γυναικείου σώματος, καθώς η προγεστερόνη «συντονίζει» τη δραστηριότητα των υπόλοιπων ορμονών εμποδίζοντας τις να είναι δραστικές σε ορισμένα πεδία και αφήνοντας τις να δράσουν ελεύθερα σε άλλα.

Η πρωταρχική δράση της προγεστερόνης είναι η αντιοιστρογονική της συμπεριφορά, η ικανότητά της δηλαδή να εγκαθίσταται στα κύτταρα και να τα καθιστά σχεδόν αδρανή σε οποιαδήποτε δράση της οιστραδιόλης, του βασικού δηλαδή οιστρογόνου του γυναικείου σώματος.

Για παράδειγμα, η οιστραδιόλη διαστέλλει τα αιμοφόρα αγγεία και κάνει το τοίχωμά τους περισσότερο διαπερατό. Με αυτό τον τρόπο το πλάσμα του αίματος διηθεί εύκολα, διαμέσου των αγγειακών τοιχωμάτων τους γύρω ιστούς, γεγονός που έχει ευεργετική επίδραση στην καλή θρέψη τους. Όμως, αν η διήθηση αυτή του πλάσματος ξεπεράσει ένα ορισμένο όριο, μπορεί να προκαλέσει οίδημα στους ιστούς αυτούς. Για να προστατεύσει τον οργανισμό μας, η προγεστερόνη δρα ανταγωνιστικά στη διηθητική ικανότητα των οιστρογόνων και παρεμποδίζει την επέκτασή τους στους γύρω ιστούς.

Παραπέρα, η οιστραδιόλη συγκεντρώνεται σε ορισμένους ιστούς που ονομάζονται «ιστοί-στόχοι». Αν κάνουμε, για παράδειγμα, μια ενδοφλέβια ένεση οιστραδιόλης στο χέρι, θα παρατηρήσουμε ότι η ορμόνη αυτή με την κυκλοφορία του αίματος, θα διαχυθεί σε όλο τον οργανισμό πριν δεσμευθεί από το συκώτι, αδρανοποιηθεί και τελικά αποβληθεί. Πολύ γρήγορα, σε ένα διάστημα δύο ωρών, δε θα υπάρχει σχεδόν κανένα ίχνος της, ούτε στο αίμα ούτε στα υπόλοιπα όργανα. Παρόλα αυτά, ορισμένα όργανα, τα «όργανα- στόχοι», όπως το ενδομήτριο και ο αδένας του μαστού θα εξακολουθήσουν να περιέχουν για έξι ώρες ακόμα σημαντικές ποσότητες οιστραδιόλης επειδή είναι εφοδιασμένα με ειδικά συστήματα, τους «υποδοχείς», που προσελκύουν, συγκεντρώνουν και κατακρατούν τη συγκεκριμένη ορμόνη. Κάτω από τις συνθήκες αυτές, η οιστραδιόλη θα επηρεάσει σημαντικά την ταχύτητα αναπαραγωγής των «οργάνων-στόχων».

Η προγεστερόνη έχει τη δυνατότητα να δεσμεύει αυτούς τους «υποδοχείς» και να παρεμποδίζει την οιστραδιόλη να συσσωρρεύεται στα «όργανα-στόχους». Εγκαθίσταται, δηλαδή, σε ορισμένα μέρη των «οργάνων-στόχων», ενώ στα υπόλοιπα όχι και έτσι τροποποιεί τη μορφή που παίρνουν. Το ενδομήτριο, για παράδειγμα, όταν επηρεάζεται αποκλειστικά και μόνο από την οιστραδιόλη, αναπτύσσεται ομοιόμορφα. Μόλις, όμως, επέμβει η προγεστερόνη, αποχτάει τη μορφή μιας «πολύπλοκης δαντέλας» και μόνο έτσι γίνεται ικανό να επιτρέψει την εμφύτευση του γονιμοποιημένου ωάριου. Κάτι αντίστοιχο συμβαίνει και με τους γαλακτοφόρους πόρους, αυτούς τους μικρούς σωλήνες που σχηματίζουν δίκτυο μέσα στο μαστό. Χωρίς την αντισταθμιστική επίδραση της προγεστερόνης, η οισταδιόλη επιφέρει την ανάπτυξή τους σε μήκος και σε εύρος, παρουσία της πρώτης, όμως, το τελικό αποτέλεσμα είναι περισσότερο η αύξηση της διακλάδωσης των πόρων αυτών στα άκρα τους, παρά η ανεξέλεγκτη ανάπτυξή τους σε μέγεθος.

Παράλληλα, ενώ η οιστραδιόλη είναι πρώτης τάξεως εγκεφαλοδιεγερτική ουσία, μειώνει το αίσθημα της κόπωσης, την ανάγκη τον ύπνου και μπορεί να προκαλέσει υπερκινητικότητα και επιθετικότητα, η προγεστερόνη, αντίθετα, έχει ηρεμιστικά αποτελέσματα και σε μεγάλη δόση μπορεί να συμπεριφερθεί σαν πραγματικό υπνωτικό.

Η προγεστερόνη συμπεριφέρεται επίσης σαν αντιανδρογόνο. Ανταγωνίζεται εκλεκτικά τη δράση των ανδρικών ορμονών που εκκρίνει το γυναικείο σώμα στο δέρμα, στους σμηγματογόνους αδένες, στο τρίχωμα, στα μαλλιά, ενώ τη διευκολύνει στους μυς και στα οστά.

Επιπλέον, η προγεστερόνη ανταγωνίζεται τη δράση της αλδοστερόνης (αλδοστερόνη είναι η ορμόνη που χρησιμεύει για να κατακρατείται στον οργανισμό νερό και αλάτι) και τη δράση της προλακτίνης (η προλακτίνη είναι η ορμόνη που επιτρέπει, κάτω από ορισμένες συνθήκες, στο μαστό να εκκρίνει γάλα).

Γίνεται φανερό από τα παραπάνω το εύρος και η έκταση της συμμετοχής της προγεστερόνης στη φυσιολογική λειτουργία του οργανισμού μας.

Σε κάθε περίπτωση, η έλλειψη προγεστερόνης επιφέρει καταρχήν μια σειρά από δυσάρεστες επιπτώσεις στον οργανισμό, οι πιο συχνές από τις οποίες είναι ψυχολογικές (επιθετικότητα, άγχος), εντοπίζονται στους μαστούς και τη μήτρα (μαστοδυνία, ανώμαλοι κύκλοι και υπερβολική αιμορραγία, αντίστοιχα) και έχουν άμεση σχέση με την παχυσαρκία (μπορεί να αυξηθεί το βάρος κατά μερικά κιλά). Σπανιότερα εμφανίζονται δερματικά προβλήματα (αύξηση της τριχοφυΐας και της σμηγματόρροιας), προβλήματα στο ουροποιητικό και στο πεπτικό σύστημα (κρυσταλγίες με άσηπτα ούρα, σπαστική κολίτιδα, αντίστοιχα) και, τέλος, αλλεργικά προβλήματα (ρινίτιδες και άσθμα).

Δυστυχώς, οι πραγματικά σοβαρές επιπτώσεις για την υγεία από την ανισορροπία στο «ορμονικό ισοζύγιο» οιστρογόνων-προγεστερόνης, δεν εκδηλώνονται τόσο φανερά και προέρχονται από τη δημιουργία περιοχών κυτταρικής υπερπλασίας που εντοπίζονται κυρίως στους γαλακτοφόρους πόρους των μαστών και λιγότερο συχνά στο ενδομήτριο.

Οι περιοχές αυτές αντιπροσωπεύουν σημεία μειωμένης αντίστασης του οργανισμού απέναντι στους καρκινογόνους παράγοντες. Έχει αποδειχτεί στατιστικά ότι, αν οι περιοχές της κυτταρικής υπερπλασίας διατηρηθούν για πολλά χρόνια, τότε αυξάνει ο κίνδυνος καρκίνου στους μαστούς και στη μήτρα. Αυτός ακριβώς ο κίνδυνος, κάνει απαραίτητη τη θεραπεία με προγεστερινοειδή, μόλις τα σχετικά λιγότερο σημαντικά συμπτώματα από την έλλειψη προγεστερόνης που αναφέρθηκαν αρχικά αρχίσουν να εμφανίζονται με συχνότητα μεγαλύτερη των τριών στους πέντε μήνες.

Η συνεργασία με το γιατρό μας, η τακτική παρακολούθηση της ορμονικής μας λειτουργίας, η έγκαιρη παρέμβαση με τη λήψη των κατάλληλων σκευασμάτων προγεστερόνης – ειδικά φυσικής προέλευσης και όχι από συνθετικά παράγωγά της – μα πάνω απ'όλα η αποκατάσταση ενός όσο γίνεται πιο φυσικού και ισορροπημένου τρόπου ζωής είναι ο σωστός δρόμος για την ψυχική και σωματική μας υγεία.

[Κάντε Like στη σελίδα μας στο Facebook για να μαθαίνετε όλα τα νέα]