Στυτική δυσλειτουργία και καρδιοαγγειακή νόσος

Τα αίτια μπορεί να είναι πολλά:

• Γενικευμένη αγγειοπάθεια όπως στον σακχαρώδη διαβήτη, υπέρταση, παχυσαρκία ή στις αυτοάνοσες παθήσεις ( π.χ. συστηματικός ερυθηματώδης λύκος, ρευματοειδής αρθρίτις κλπ.)

• Ουρολογικά όπως προβλήματα στον προστάτη ή μετεγχειρητικές επιπλοκές

• Ορμονικά όπως πρωτοπαθής ή δευτεροπαθής υπογοναδισμός, υπο ή υπερθυρεοειδισμός, αυξημένη προλακτίνη στο αίμα

• Ψυχολογικά όπως η κατάθλιψη

• Λήψη διαφόρων φαρμάκων

• Κατάχρηση διαφόρων ουσιών όπως το αλκοόλ

• Νευρολογικά όπως νόσος Alzheimer, τραύμα, σκλήρυνση κατά πλάκας κλπ.

• Αναπνευστικά όπως χρόνια αποφρακτική πνευμονοπάθεια και σύνδρομο απνοιών στον ύπνο

• Υποσιτισμός, έλλειψη σιδήρου

Το πρόβλημα της στυτικής δυσλειτουργίας είναι ιδιαίτερα συχνό: Ένας στους δύο άνδρες ηλικίας άνω των 40 ετών θα εμφανίσει στυτική δυσλειτουργία κάποια στιγμή στη ζωή του. Στο 20-25% αυτών των ανδρών, το αίτιο δεν σχετίζεται με ψυχολογικές διαταραχές, ορμονική ή ουρολογική παθολογία.
Η στυτική δυσλειτουργία σε αυτή την περίπτωση μπορεί να εκφράζει μια γενικότερη αγγειακή διαταραχή (γενικευμένη αγγειοπάθεια) και σε πολλές περιπτώσεις συνδυάζεται με στεφανιαία νόσο, η οποία μπορεί να είναι ασυμπτωματική (έχουν δηλαδή αυτοί οι άνδρες στεφανιαία νόσο χωρίς να το γνωρίζουν).

Ποιοι είναι οι παράγοντες κινδύνου που δημιουργούν υποψίες ότι η στυτική δυσλειτουργία είναι καρδιαγγειακής αιτιολογίας;

Όταν ένας άνδρας εκδηλώσει στυτική δυσλειτουργία υπάρχουν κάποιοι παράγοντες που εγείρουν την υποψία υποκείμενης γενικευμένης αγγειακής αθηρωματικής νόσου (αρτηριοσκλήρυνση) ή/και γενικά καρδιακής νόσου (κυρίως στεφανιαίας νόσου).
(*σ.σ.: αθήρωμα = η πλάκα που δημιουργείται χρονίως μέσα στο τοίχωμα των αρτηριών από εναποθέσεις χοληστερίνης και ενίοτε ασβεστίου. Η ρήξη αυτής της πλάκας επιφέρει θρόμβωση και τελικά έμφραγμα της αρτηρίας)

1. Καθιστική ζωή: Η αρνητική επίδραση που ασκεί η καθιστική ζωή στη διάρκεια και στην ποιότητα της ανθρώπινης ζωής είναι πλέον καλά τεκμηριωμένη. Η έλλειψη άσκησης είναι αιτία σημαντικών παθήσεων, όπως τα καρδιαγγειακά νοσήματα. Όμως, εκτός από τις καρδιαγγειακές παθήσεις, η έλλειψη φυσικής άσκησης θεωρείται παράγοντας κινδύνου και για χρόνια εκφυλιστικά νοσήματα όπως ο σακχαρώδης διαβήτης, η παχυσαρκία, η οστεοπόρωση, η υπέρταση, ο καρκίνος, καθώς και για ψυχικές διαταραχές. Όλα τα προαναφερθέντα επηρεάζουν τη στύση.

2. Σακχαρώδης διαβήτης: είναι καλά τεκμηριωμένη πλέον η σχέση του διαβήτη με την καρδιαγγειακή νόσο άρα και με τη στυτική ικανότητα. Δεν είναι τυχαίο ότι θεωρείται ισοδύναμο στεφανιαίας νόσου.

3. Μικρή ηλικία: όσο πιο νέος είναι ο άνδρας που έχει στυτική δυσλειτουργία, τόσο αυξάνει ο κίνδυνος για καρδιαγγειακή νόσο. Άνδρες κάτω από 50 έτη ευρίσκονται σε εξαιρετικά μεγάλο κίνδυνο, ενώ σε άνδρες πάνω από 70 έτη είναι λιγότερο πιθανό η στυτική δυσλειτουργία να είναι οιωνός στεφανιαίας νόσου.

4. Αυξημένο βάρος (υπέρβαρος ή παχύσαρκος): τα άτομα αυτά ευρίσκονται σε μια γενικευμένη χρόνια αγγειακή φλεγμονή, άρα αυξάνεται η πιθανότητα να έχουν στεφανιαία νόσο όταν εκδηλώσουν στυτική δυσλειτουργία.

5. Υψηλή χοληστερίνη: αυξάνεται η πιθανότητα αθηρωμάτωσης και κατ'επέκταση καρδιαγγειακής νόσου.

6. Κάπνισμα: Εκτός του ότι το κάπνισμα προκαλεί αθηρωμάτωση των αγγείων, δρα κατασταλτικά απευθείας στα νευρικά κέντρα που εμπλέκονται στο μηχανισμό της στύσης.

7. Υψηλή αρτηριακή πίεση (υπέρταση): Με την πάροδο του χρόνου η υπέρταση καταστρέφει τις αρτηρίες, επιταχύνοντας τη διαδικασία της αθηρωμάτωσης.

8. Οικογενειακό ιστορικό καρδιαγγειακής νόσου: Είναι πιο πιθανό η στυτική δυσλειτουργία να συνδέεται με καρδιαγγειακή νόσο, αν ένας πρώτου βαθμού συγγενής του πάσχοντος, π.χ. ένας γονέας, εκδήλωσε τη νόσο σε νεανική ηλικία.

9. Ατομικό ιστορικό καρδιαγγειακής νόσου: σε ασθενείς που έχουν περάσει π.χ. έμφραγμα ή μυοκαρδίτιδα ή αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο κλπ. είναι πιο πιθανό η στυτική δυσλειτουργία να οφείλεται στη βασική τους νόσο.

Πως αντιμετωπίζεται η στυτική δυσλειτουργία καρδιαγγειακής αιτιολογίας;

Η θεραπεία της στυτικής δυσλειτουργίας καρδιαγγειακής αιτιολογίας επιβάλλεται να σχεδιαστεί με βάση μια ολοκληρωμένη θεώρηση και μελέτη του ανθρώπινου οργανισμού και περιλαμβάνει τρεις άξονες:

• Διαχείριση του άγχους (stress management) και της κατάθλιψης που συνήθως συνοδεύει αυτή τη διαταραχή. Αυτοί οι ασθενείς συνήθως έρχονται στο γιατρό ευρισκόμενοι σε μία κατάσταση πλήρους προσωπικής απαξίωσης, αυτολύπησης και χαμηλής αυτοεκτίμησης. Κατά συνέπειαν χρειάζονται συναισθηματική-ψυχολογική ή/και ψυχιατρική υποστήριξη.

• Φαρμακευτική θεραπεία: η φαρμακευτική θεραπεία συνίσταται σε συμπτωματική και αιτιολογική. Η πρώτη αφορά αγγειοδιασταλτικά φάρμακα που στοχεύουν σε αυτό κάθε αυτό το μηχανισμό της στύσης (στυτική δυσλειτουργία = σύμπτωμα), ανεξαρτήτως υποκείμενου αιτίου. Είναι όπως όταν χορηγούμε αντιπυρετικά σε ασθενείς με πυρετό (σύμπτωμα: συμπτωματική θεραπεία) αλλά και αντιβιοτικά για τη μικροβιακή λοίμωξη που προκαλεί τον πυρετό (αίτιο: αιτιολογική θεραπεία). Σε αρκετές περιπτώσεις η συμπτωματική θεραπεία έχει μεταβατικό χαρακτήρα. Χορηγείται δηλαδή ως γέφυρα κατά τη μετάβαση, διαμέσου της καρδιαγγειακής αποκατάστασης, προς ένα βελτιωμένο καρδιαγγειακό προφίλ και άρα σε βελτιωμένη στύση. Βέβαια υπάρχουν και περιπτώσεις, στις οποίες η συμπτωματική φαρμακευτική αγωγή της στυτικής δυσλειτουργίας πρέπει να συνεχιστεί επί μακρόν, λόγω σοβαρής μη αναστρέψιμης υποκείμενης παθολογίας των πεϊκών αρτηριών (αρτηρίες που αιματώνουν το πέος του άνδρα). Η δεύτερη (αιτιολογική θεραπεία) αφορά τη χορήγηση φαρμάκων, που μεταβάλλουν επί τα βελτίω την υποκείμενη καρδιαγγειακή νόσο (π.χ. στατίνες για τη χοληστερίνη, αντιυπερτασικά για την υπέρταση, αντιδιαβητικά για το διαβήτη, διάφορα άλλα φάρμακα για την καρδιά κλπ.))

• Καρδιαγγειακή αποκατάσταση: είναι ο ακρογωνιαίος λίθος της θεραπευτικής προσπέλασης της στυτικής δυσλειτουργίας καρδιαγγειακής αιτιολογίας. Χωρίζεται με τη σειρά της σε δύο σκέλη:

1. Καρδιακή αποκατάσταση επί αμιγούς καρδιακής νόσου π.χ. ισχαιμική καρδιοπάθεια συνεπεία εμφράγματος του μυοκαρδίου στα πλαίσια στεφανιαίας νόσου, διατατική μυοκαρδιοπάθεια συνεπεία μυοκαρδίτιδος κ.α.

2. Αγγειακή αποκατάσταση επί γενικευμένης συστηματικής αγγειακής νόσου, στα πλαίσια μιας υποκείμενης συστηματικής διαταραχής, όπως είναι ο σακχαρώδης διαβήτης, η υπέρταση, η παχυσαρκία, το μεταβολικό σύνδρομο, οι αυτοάνοσες παθήσεις (π.χ. συστηματικός ερυθηματώδης λύκος, ρευματοειδής αρθρίτιδα).
Η καρδιαγγειακή αποκατάσταση αφορά ουσιαστικά μια συστημική-ολιστική παρέμβαση στον οργανισμό του συγκεκριμένου ασθενούς. Συνίσταται σε εξατομικευμένα προγράμματα, διατροφικής διαχείρισης (nutritional management), άσκησης και παρέμβασης στον τρόπο ζωής και του «σκέπτεσθαι» του ατόμου (lifestyle - mindset modification).
Έχει βρεθεί με μεγάλες μελέτες των τελευταίων 15 ετών, ότι η εξατομικευμένη ποιοτική διατροφή και άσκηση, καθώς και κάποια φάρμακα όπως οι στατίνες, μπορούν να αναστρέψουν το φαινόμενο της αθηρωμάτωσης του αγγειακού μας δέντρου (στην ιατρική ορολογία λέγεται ανάστροφη αγγειακή αναδιαμόρφωση – reverse vascular remodeling) σε ποσοστό άνω του 20%.

Άσκηση – Μια σύγχρονη πανάκεια

Εδώ θα πρέπει να τονιστούν για ακόμη μία φορά, τα εξαιρετικά ευεργετικά αποτελέσματα της άσκησης στον ανθρώπινο οργανισμό, άρα και στη στύση καρδιαγγειακής ή ψυχογενούς αιτιολογίας, τα οποία είναι:
• Βελτίωση της φυσικής κατάστασης του ατόμου
• Μείωση του σωματικού βάρους (που αντανακλάται κυρίως στη μείωση της λιπώδους μάζας του σώματος)
• Μείωση της αρτηριακής πίεσης
• Μείωση της κακής (LDL και ολική) χοληστερίνης
• Αύξηση της καλής (HDL), προστατευτικής για τα αγγεία μας, χοληστερίνης
• Αύξηση της ευαισθησίας των ιστών στην ινσουλίνη (άρα μείωση της πιθανότητας δημιουργίας διαβήτη ή καλύτερο έλεγχο ήδη εκδηλωμένου διαβήτη)
• Μείωση του άγχους. Η άσκηση επηρεάζει άμεσα τη σωματική, ψυχική και κοινωνική ευεξία.
Όλα τα παραπάνω επιτυγχάνονται λόγω ευνοϊκής επίδρασης της άσκησης στη φυσιολογία του ανθρωπίνου οργανισμού με τους εξής τρόπους:
• Καλύτερη αιμάτωση του κεντρικού νευρικού συστήματος, καθώς και αύξηση της σεροτονίνης και άλλων νευροδιαβιβαστών που βελτιώνουν την ψυχική διάθεση.
• Βελτίωση της λειτουργίας των μυών με επακόλουθο την αυξημένη δύναμη του ατόμου
• Βελτίωση της ικανότητας του σώματος να προσλαμβάνει και να χρησιμοποιεί οξυγόνο από την ατμόσφαιρα δηλαδή βελτίωση της αερόβιας ικανότητας του ατόμου. Ένας ευρέως χρησιμοποιούμενος δείκτης για να αξιολογηθεί η αερόβια ικανότητα είναι η μέγιστη πρόσληψη οξυγόνου (VO2max). Αυτός ο δείκτης αεροβίου ικανότητος μετράται με την καρδιοαναπνευστική δοκιμασία κόπωσης (ΚΑΔΚ) ή όπως αποκαλείται αλλιώς εργοσπιρομετρία και είναι ένας από τους δείκτες που αξιολογείται για τη συνταγογράφηση εξατομικευμένων προγραμμάτων άσκησης.

Τέλος, θα λέγαμε ότι η καρδιαγγειακή νόσος και η στυτική δυσλειτουργία είναι δύο πολύ συχνές νοσολογικές οντότητες, η οποίες συχνά συνδέονται μεταξύ τους. Η κοινή τους ενίοτε παθοφυσιολογία επιβάλλει μία εμπεριστατωμένη επιστημονική και κλινική θεώρηση αυτών των δύο διαταραχών, ενώ η αγαστή και ολοκληρωμένη συνεργασία μεταξύ του καρδιολόγου και του ουρολόγου-ανδρολόγου δύναται να επιφέρει αποτελεσματικές και κυρίως εξατομικευμένες θεραπευτικές στρατηγικές σε αυτούς τους ασθενείς.